Er zijn altijd weer politici die beweren dat onze vrijheid gediend is bij het uitsluiten van anderen die verschillen in uiterlijk, gevoel of geloof. Ze kunnen die anderen gewoon niet verdragen, en gooien gemakshalve de hele groep op één hoop met de weinigen die problemen veroorzaken. Ik snap dat wel, het maakt het leven zoveel gemakkelijker. Zelf heb ik een hekel aan “de” mannen met stropdassen. Ik ben ooit ontslagen door een man met een stropdas, en de grote fraudeurs zijn bijna zonder uitzondering mannen met stropdassen. Allemaal lui die zich niet gedragen volgens onze normen en waarden. Zou ons land beter af zijn als we alle mannen met stropdassen op een lek bootje naar Engeland zouden sturen? Nee, natuurlijk niet. De meeste mannen met stropdassen zijn brave burgers en geen grootschalige oplichters.1
Begin 2024 werd ik er weer behoorlijk misselijk van. Wat de aanleiding precies was weet ik niet meer, we zijn inmiddels een jaar en allerlei waanzin verder. Misschien werd er weer een hoop kabaal gemaakt over “de” moslims, “de” Marokkanen en “de” asielzoekers die de schuld zouden zijn van alles wat hier mis gaat. Of anders kraamde een politicus uit oost of west onzin uit over wokeness of nazisme. Hoe dan ook, ik moest mijn woede en verdriet kwijt en begon aan een poster.
In de eerste versie zie je dat ik de pest heb aan dictators, bijna-dictators en hun vriendjes. Net als Hitler en Mussolini zijn die van nu soms zelfs democratisch gekozen, waarna ze hebben besloten dat ze nooit meer weggaan. Ik heb wel wat getwijfeld wat er op de bommen moet staan. Bijna-dictatorbommen kloppen wel, die bedreigen ons nog, maar actuele dictators als Kim, Poetin, Xi en Assad 2 hadden de vrijheid al verwoest.
Vandaar een tweede versie met vormen van discriminatie, uitsluiting en ander onrecht op de bommen. We hebben het hier in Nederland allemaal, op de dictatuur na…
De kleur van dit ontwerp is zo dat het kan worden gezeefdrukt in (donker) cyaan en rood. Als je die overlappend afdrukt wordt de kleur zwart. De letter op de bommen is de Haettenschweiler, speciaal vanwege het lelijke woordbeeld. De andere letter is de Palatino.
Was dit te concreet, met al die woorden? Moesten de lezers het zelf kunnen bedenken? In juni probeerde ik een versie met onleesbare bommen.
Dat was toch niet zo’n goed idee. Het leek net alsof Armenië onze vrijheid bedreigde.
Ik kwam er niet goed uit totdat de Verenigde Staten werden overgenomen door Trumps kliek …
… en ik een tekst tegenkwam van Martin Niemöller, een Duitse dominee. In 1933 dacht hij nog dat Hitler iets goeds te bieden had, maar geleidelijk aan zag hij in dat de nazi’s niet de gemeenschapsstichters waren die ze beweerden te zijn. Na een preek tegen Hitler in 1937 belandde Niemöller in concentratiekamp Sachsenhausen, en later in Dachau. Hij overleefde de oorlog en overleed in 1984.
Toen de nazi’s de communisten arresteerden heb ik gezwegen;
ik was immers geen communist.
Toen ze de sociaaldemocraten gevangenzetten heb ik gezwegen;
ik was immers geen sociaaldemocraat.
Toen ze de vakbondslieden kwamen halen heb ik niet geprotesteerd;
ik was immers geen vakbondsman.
Toen ze de Joden opsloten heb ik niet geprotesteerd;
ik was immers geen Jood.
Toen ze mij kwamen halen,
was er niemand meer die nog kon protesteren.
Om na te denken over vrijheid hoef je niet te wachten tot 5 mei.
De poster hangt sinds deze vorige week op onze voordeur.
Ik heb hem afgedrukt op mijn inkjetprinter, want één enkel exemplaar zeefdrukken is te duur. Maar als anderen hem ook willen hebben kan dat (bij voldoende belangstelling) alsnog gebeuren.
- Zie ook Thom Yorke bij Letters Live (over mannen in pakken). ↩︎
- Inmiddels is Assad gevlucht naar Rusland, maar het blijft spannend hoe het in Syrië verder zal gaan… ↩︎