
Dit jaar vroeg schoondochter Y. de Sint om de Alice-boeken van Lewis Carroll. “Mag ook een andere cover zijn, hoe gekker hoe beter,” schreef ze. Deze Sinterklaas had ze zelf ook gelezen, in de uitgave van Martin Gardner.1 Gardner legt niet alleen de wiskundige grapjes uit, maar hij geeft ook de historische context van de verhalen, en dat verhoogt het leesplezier. Ik bestelde dus The Annotated Alice, helaas met een matige cover, en ging nadenken over de vormgeving van de surprise. Daarbij was de specificatie “hoe gekker hoe beter” een inspiratie, maar ook het werk van Hannah Brown, een boekbindster die ik het afgelopen jaar op het spoor kwam en voor wie niet gauw iets te ver gaat.
Ik had al bedacht dat bij de titel van deel 1, Alice in Wonderland, een wit konijn hoorde. Voor een Utrechtse kon dat alleen Nijntje zijn, die haar kopje uit een konijnenhol steekt. Daarmee werd het geheel meteen een stuk dikker dan een gewone omslag. En daarom moest er geen omslag komen, maar een hoes, een cassette. Aan de andere kant van de cassette kwam de titel van deel 2, Through the Looking-Glass.
De belettering werd “ouderwets”, quasi-negentiende-eeuws. Hieronder een van de eerste ontwerpschetsen (gemaakt na ontvangst van het boek).

Aan de ene kant kwam Nijntje, dus moest de andere kant een spiegel bevatten. Beide waren bij de HEMA te krijgen, al hadden de Nijntje-clips zich goed verstopt: ze moesten uit het magazijn komen want ze behoren tot het paas[!]assortiment.

Wanneer je een boek leest wordt het iets dikker, en dan zit het strakker in de cassette. Om te zorgen dat mijn schoondochter niet moest worstelen om deze Alice naar buiten te krijgen, bevestigde ik een lint in de cassette. Ik lijmde het links van het boek in de cassette vast, en liet het rechts van het boek door een gleuf naar voren glijden. Aan het uiteinde kwam een labeltje met de tekst “PULL ME” (een verwijzing naar “EAT ME” en “DRINK ME” in het eerste Alice-verhaal). Hieronder foto’s van de constructie.





In de loop van de weken — er zat wel wat bedenktijd tussen de verschillende fasen, en tijd om te aarzelen of het wel zó moest en niet anders — veranderde het grafische ontwerp hier en daar. Zo werd de titel Through the Looking-Glass gespiegeld. Dat had ik niet meteen bedacht, ook al was het nog zo logisch. Ook de afbeeldingen die daar bij hoorden paste ik nog in de laatste fase aan.

Voor Nijntje (het witte konijn) maakte ik een holletje. Ik sneed steeds kleinere gaten in een aantal stukjes karton die ik vervolgens op elkaar plakte. Dat stapeltje plakte ik achter de voorkant van de cassette, waarin ook een uitsparing was gemaakt.
Aan de andere kant van de cassette maakte ik een uitsparing voor het spiegeltje, zodat het niet te ver uitstak en stevig kon blijven zitten. En ik dacht erover om het schaakbord zwarte en zilverkleurige vakjes te geven, vandaar het aluminiumfolie op de tweede foto hieronder.


De omslag van de cassette maakte ik van zwaar groen Ingrespapier, waarop ik met Posca-stiften de titels en elementen uit de verhalen tekende. Ik liet me inspireren door de illustraties van John Tenniel, zoals de hoed van de gekke hoedenmaker met “In this style 10/6” (10 shillings & sixpence) en de witte ridder (white knight, het witte paard in het schaakspel), die steeds van zijn paard valt. Het horloge van het witte konijn en de speelkaarten, die een rol spelen in deel 1, kregen ook een plaats, evenals het schaakbord en de kroon van Alice uit deel 2. En de klok bij de spiegel kreeg een hoed op, want de hoedenmaker zit in beide delen.





Geloof me, dit was één van de leukste klussen van het afgelopen jaar. Volgend jaar ga ik een boekbindcursus volgen; de laatste keer dat ik een boek heb gebonden is zo lang geleden dat ik een opfrisser nodig heb.

- De schrijver Martin Gardner (1914-2010) hield zich vooral bezig met populaire wiskunde en populaire wetenschap. Hij was een Lewis Carroll-expert en hield net als deze van wiskundige puzzels. Gardner heeft lange tijd een column Mathematical Games gehad in de Scientific American, van 1957 tot 1980 maandelijks en daarna tot 1986 sporadisch. ↩︎